Kooperatif Kanunu

Madde 2 - Bir kooperatif en az 7 ortak tarafından imzalanacak ana sözleşme ile kurulur. Ana sözleşmedeki imzaların noterce onaylanması gerekir. Yapı kooperatifleri ile konusuna taşınmaz mal temliki dahil bulunan diğer kooperatiflerin anasözleşmelerinde ortaklara taşınmaz mal temlik edileceği hakkındaki taahhütler başka bir resmi şekil aranmaksızın muteberdir. Sermaye miktarı sınırlandırılarak kooperatif kurulamaz. Kooperatif adını ancak bu kanuna göre kurulmuş teşekküller kullanabilir. 
(Ek: 6/10/1988-3476/1 md.) Kooperatifler ve üst kuruluşlarının unvanlarında,kamu kurum ve kuruluşlarının isimlerine yer verilemez. 
C) İzin verme, tescil ve ilan: 

Madde 3 - Ana sözleşme, Ticaret Bakanlığına verilir. Bakanlığın kuruluşa 
izin vermesi halinde, kooperatif merkezinin bulunduğu yer ticaret siciline tes- 
cil ve ilan olunur. Tescil ve ilan olunacak hususlar şunlardır: 
1. Ana sözleşme tarihi, 
2. Kooperatifin amacı, konusu ve varsa süresi, 
---------------------------------- 
(1) 13/12/1983 tarih ve 183 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 50 nci maddesi 
hükmü gereğince anılan maddede sayılan kooperatiflerle ilgili olarak Ticaret
Bakanlığına ve Bakanına verilmiş olan görev ve yetkiler Tarım Orman ve Köy- 
işleri Bakanlığına ve Bakanına devrolunmuştur. 

KANUNLAR, ŞUBAT 1989 (EK - 3) 

3. Kooperatifin unvanı ve merkezi, 
4. Kooperatifin sermayesi ve bunun nakdi kısmına karşılık olarak ödenen en 
az miktar ve her ortaklık payının değeri, 
5. Ortaklık payı belgelerinin ada yazılı olduğu, 
6. Ayni sermaye ve devralınan akçalı kıymetlerle işletmelerin neden ibaret 
oldukları ve bunlara biçilen değerler, 
7. Kooperatifin ne suretle temsil olunacağı ve denetleneceği, 
8. Yönetim Kurulu üyeleriyle kooperatifi temsile yetkili kimselerin ad ve 
soyadları, 
9. Kooperatifin yapacağı ilanların şekli ve anasözleşmede de bu hususta bir 
hüküm varsa yönetim kurulu kararlarının pay sahiplerine ne suretle bildirileceği, 
10. Kooperatifin şubeleri: Kooperatifler, lüzum gördükleri takdirde memleket
içinde ve dışında şubeler açabilirler. Şubeler, merkezin sicil kaydına atıf ya- 
pılmak suretiyle bulundukları yer ticaret siciline tescil olunurlar. 
Ticaret Bakanlığı, ana sözleşmelerin, kanunun ihtiyari hükümlerinden ayrıl- 
dığını ileri sürerek kooperatifleri kuruluşuna izin vermekten kaçınamaz. 
Anasözleşmenin değişiklikleri de kuruluştaki usullere bağlıdır. 

D) Anasözleşmeye konacak hükümler: 
I - Mecburi hükümler: 

Madde 4 - Kooperatif anasözleşmesinde aşağıdaki hususlara ait hükümlerin yer
olması gerektir. 
1. Kooperatifin adı ve merkezi, 
2. Kooperatifin amacı ve çalışma konuları, 
3. Ortaklık sıfatını kazandıran ve kaybettiren hal ve şartlar, 
4. Ortakların pay tutarı ve kooperatif sermayesinin ödenme şekli, nakdi ser-
mayenin en az 1/4 nün peşin ödenmesi, 
5. Ortakların ayni sermaye koyup koymıyacakları, 
6. Kooperatiflerin yükümlerinden dolayı ortakların sorumluluk durumu ve de- 
recesi, 
7. Kooperatifin yönetici ve denetleyici organlarının görev ve yetki ve so- 
rumlulukları ve seçim tarzları, 
8. Kooperatifin temsiline ait hükümler, 
9. Yıllık gelir gider farklarının, hesaplama ve kullanma şekilleri, 
10.Kurucuların adı, soyadı iş ve konut adresleri, 

II - İhtiyari hükümler: 

Madde 5 - Anasözleşme ayrıca aşağıdaki hususları da kapsıyabilir. 
1. Genel kurulun toplantısı, kararların alınması, oyların kullanılması hak- 
kındaki hükümler; 
2. Kooperatifin çalışma şekline dair esaslar; 
3. Kooperatifin birliklerle olan münasebetleri; 
4. Kooperatifin diğer bir kooperatifle birleşmesine ait hükümler; 
5. Kooperatifin süresi. 

III - Yorumlayıcı hükümler: 

Madde 6 - 5 inci maddenin 1 ve 2 nci bentlerinde yazılı hususlar hakkında 
anasözleşmede hüküm olmadığı takdirde aşağıdaki hükümler uygulanır. 

1. Genel kurul, kooperatifi temsile yetkililer tarafından imzalanan taahüt- 
lü mektuplarla veya mahalli gazete ile köylerde ise yazılı olarak imza karşılığı
toplantıya çağrılır. 
5. Kooperatifin faaliyeti; kooperatifin amacı ve çalışma konusuyle sınırlı- 
dır. 
E) Tüzel kişiliğin kazanılması ve sorumluluk: 

Madde 7 - Kooperatif ticaret siciline tescil ile tüzel kişilik kazanır. Tes-
cilden önce kooperatif namına işlem yapanlar bunlardan şahsan ve zincirleme ola-
rak sorumludur. 
İKİNCİ BÖLÜM 
Ortaklık Sıfatının Kazanılması ve Kaybedilmesi 

A) Ortaklığa girme şartları ve ek ödemeler: 
1. Ortaklığa girme şartları ve ortak sayısı: 

Madde 8 - (Değişik: 6/10/1988 -3476/2 md.) 
Kooperatif ortaklığına girmek için gerçek kişilerin medeni hakları kullanma 
yeterliliğine sahip olmaları gerekir. Ortak olmak isteyen gerçek ve tüzelkişi- 
ler, kooperatif anasözleşmesi hükümlerini bütün hak ve ödevleriyle birlikte ka- 
bul ettiklerini belirten bir yazı ile kooperatif yönetim kuruluna başvururlar. 
Kooperatif, ortaklarına kendi varlığı dışında şahsi bir sorumluluk veya ek öde- 
meler yüklüyor ise ortak olmak isteği, bu yükümlerin yazılı olarak kabul edilme-
si halinde değer taşır. 
Yönetim Kurulu; ortaklar ile ortak olmak için müracat edenlerin anasözleşme-
de gösterilen ortaklık şartlarını taşıyıp taşımadıklarını araştırmak zorundadır.
Yapı kooperatiflerinde konut, işyeri ve ortak sayısı genel kurulca belirle- 
nir. Yönetim Kurulu, genel kurulca kararlaştırılan sayının üzerinde ortak kayde-
demez. 
II - Tüzel kişilerin ortaklığı: 

Madde 9 - Özel idareler, belediyeler, köyler gibi kamu tüzel kişileri ile 
cemiyetler ve dernekler, kamu iktisadi teşebbüsleri ve kooperatifler, amaçları 
bakımından ilgilendikleri kooperatiflerin kuruluşlarına yardımcı olur, önderlik 
eder ve ortak olabilirler. 
B) Ortaklığın sona ermesi: 
I - Ortaklıktan çıkma serbestisi - tazminat: 

Madde 10 - Her ortağın kooperatiften çıkma hakkı vardır. Çıkma keyfiyetinin 
kooperatifin mevcudiyetini tehlikeye düşürmesi halinde ayrılmak istiyen ortağın,
muhik bir tazminat ödenmesine dahi hüküm anasözleşmeye konulabilir. 
II - Ortaklıktan çıkmanın sınırlandırılması: 

Madde 11 - Kooperatiften çıkma hakkının kullanılması, anasözleşme ile en çok
5 yıl için sınırlandırılabilir. 
Haklı ve önemli sebeplerle bu süreden evvel çıkabileceği hususunda Anasöz- 
leşmeye hüküm konulabilir. 
Bir ortağın hiçbir suretle kooperatiften çıkamıyacağına dair bağlamalar hü- 
kümsüzdür. 
III - Bildirme süresi ve çıkma zamanı: 

Madde 12 - Çıkış, ancak bir hesap senesi sonu için ve en az 6 ay önceden ha-
ber verilerek yapılır. Anasözleşmede daha kısa bir süre belirtilip hesap senesi 
içinde çıkışa müsaade edilebilir. 
IV - Ortaklıktan çıkmayı kabulden kaçınma: 

Madde 13 - Yönetim kurulu, anasözleşmeye uygun olarak yapılacak isteğe rağ- 
men, bir ortağın kooperatiften istifasını kabulden kaçınacak olursa, ortak çık- 
ma dileğini noter aracılığı ile kooperatife bildirir. Bildiri tarihinden itiba- 
ren çıkma gerçekleşir. 
KANUNLAR, ŞUBAT 1989 (EK - 3) 

V - Ortağın ölümü ve ortaklığın devri: 

Madde 14 - Ortağın ölümü ile ortaklık sıfatı sona erer. 
Anasözleşmede gösterilecek şartlarla ölen ortağın mirasçılarının kooperatif-
te ortak olarak kalmaları sağlanabilir. 
(Değişik: 6/10/1988 - 3476/3) Ortaklık devredilebilir. Yönetim kurulu,ortak-
lığı devralan kişinin ortaklık niteliklerini taşıması halinde, bu kişiyi ortak- 
lığa kabul eder. 
VI - Görev veya hizmetin bitmesi, taşınmaz mal veya işletme karşılığı ortak-
lık: 

Madde 15 - Ortaklık sıfatı bir görev veya hizmetin yerine getirilmesine bağ-
lı ise, bu görev veya hizmetin sona ermesi ile ortaklık sıfatı kalkar. Bu halde 
Anasözleşmeye hüküm konulmak suretiyle ortaklığın devamı sağlanabilir. 
Ortaklık sıfatının kazanılması, Anasözleşme ile bir taşınmaz malın mülkiye-
tine bağlı hakların kullanılmasına veya bir teşebbüsün işletilmesine bağlanabi- 
lir. Bu gibi hallerde taşınmaz malın mülkiyetinin veya işletmenin üçüncü şahıs- 
lara devir veya temliki ile ortaklık sıfatının bir hak olarak yeni malike veya 
işletmeyi alana geçebileceğini anasözleşme hüküm altına alabilir. Taşınmaz mala 
ait bu şekil iktisabın üçüncü şahıslara karşı muteber olması tapu siciline bu 
yoldan meşruhat verilmesine bağlıdır. 
C) Ortaklıktan çıkarılma esasları ve itiraz: 

Madde 16 - (Değişik birinci fıkra: 6/10/1988 - 3476/4 md.) Kooperatif ortak-
lığından çıkarılmayı gerektiren sebepler anasözleşmede açıkça gösterilir. Ortak-
lar anasözleşmede açıkça gösterilmeyen sebeplerle ortaklıktan çıkarılamazlar. 
Ortaklıktan çıkarılmaya yönetim kurulunun teklifi ile genel kurulca karar 
verilir. Anasözleşme,çıkarılanın genel kurula başvurma hakkı saklı kalmak üzere,
bu hususta yönetim kurulunu da yetkili kılabilir. 
Çıkarılma kararı gerekçeli olarak tutanağa geçirileceği gibi, ortaklar def- 
terine de yazılır. Kararın onaylı örneği,çıkarılan ortağa tebliğ edilmek üzere, 
on gün içinde notere tevdi edilir. Bu ortak tebliğ tarihinden itibaren üç ay 
içinde itiraz davası açabilir. Tebliğ edilen karar, yönetim kurulunca verilmiş 
ise ortak, üç aylık süre içinde genel kurula da itiraz edebilir. Bu itiraz, ilk 
toplanacak genel kurula sunulmak üzere, yönetim kuruluna noter aracılığı ile 
tebliğ ettirilecek bir yazı ile yapılır. Genel kurula itiraz edildiği takdirde, 
yönetim kurulunun çıkarma kararı aleyhine itiraz davası açılamaz. İtiraz üzeri- 
ne genel kurulca verilecek karara karşı itiraz davası hakkı saklıdır. 
Üç aylık süre içinde,genel kurula veya mahkemeye başvurmak suretiyle itiraz 
edilmiyen çıkarılma kararları kesinleşir. 
(Ek: 6/10/1988 - 3476/4 md.) Haklarındaki çıkarma kararı kesinleşmeyen or- 
takların yerine yeni ortak alınamaz. Bu kişilerin ortaklık hak ve yükümlülükle- 
ri, çıkarılma kararı kesinleşinceye kadar devam eder. 
D) Kooperatiften çıkan veya çıkarılan ortaklarla hesaplaşma süresi ve yüküm-
lülük: 

Madde 17 - Kooperatiften çıkan veya çıkarılan ortakların kendilerinin yahut 
mirasçılarının kooperatif varlığı üzerinde hakları olup olmadığı ve bu hakların 
nelerden ibaret bulunduğu anasözleşmede gösterilir. Bu haklar, yedek akçeler ha-
riç olmak üzere, ortağın ayrıldığı yıl bilançosuna göre hesaplanır. 
Kooperatifin mevcudiyetini tehlikeye düşürecek nitelikteki iade ve ödemeler,
anasözleşmede daha kısa bir süre tespit edilmiş olsa bile genel kurulca üç yılı 
aşmamak üzere geciktirilebilir. Bu durumda kooperatifin muhik bir tazminat iste-
me hakkı saklıdır. Çıkan veya çıkarılan ortaklar ile mirasçılarının alacak ve 
hakları bunları istiyebilecekleri günden başlıyarak beş yıl geçmekle zamanaşımı-
na uğrar. 

Çıkan veya çıkarılan ortağın sermaye veya mevduatından kısmen veya tamamen 
yoksun kalacağı hakkındaki şartlar hükümsüzdür.